Elektrik enerjisi istehlakçılarının elektrik təchizatı məsələləri hər hansı bir tikinti zamanı, istər yeni sənaye obyektlərinin inşası, mövcud olanların yenidən qurulması, istərsə də bağ evinin tikintisi zamanı aktualdır. Elektrik qurğularının layihələndirilməsinin keyfiyyətindən asılıdır:
- onların texnoloji avadanlıqlara uyğunluğu, gələcək obyektə dair tələblərin nəzərə alınması;
- elektrik təchizatında fasilələrin qarşısını almaq və qəza vəziyyətlərinin ehtimalını aradan qaldıran istismar xüsusiyyətləri;
- sonrakı elektrik avadanlıqlarının quraşdırılmasına zərər verə biləcək xətaların və çatışmazlıqların olmaması;
- qısacası, “elektrik təchizatının etibarlılığı” adlanan bütün məsələlər. Xüsusilə bu sənaye müəssisələrinin elektrik təchizatı layihələrinin tərtibi zamanı mühümdür, çünki layihəçilərin xətaları yalnız maliyyə itkilərinə deyil, həm də daha ciddi nəticələrə səbəb ola bilər.
Elektrik təchizatı layihələri nədir və layihələndirmənin mərhələləri
Elektrik təchizatı layihəsi, dövlət standartları, qaydalar toplusu və rəhbər sənədlərin təlimatları ilə təmsil olunan normativ sənədlər seriyasının və YTKS-nin tələbləri nəzərə alınmaqla hazırlanır. Elektrik təchizatı layihəsinin texniki sənədlər toplusuna mətn və qrafik hissələr daxildir.
Mətn hissəsi aşağıdakılardan ibarətdir:
- elektrik qəbul edicilərinin və elektrik təchizatı mənbələrinin xüsusiyyətlərinin təsviri;
- elektrik təchizatının qəbul edilən sxemlərinin əsaslandırılması, o cümlədən paylayıcı qurğuların sxemi;
- elektrik qəbul edicilərinin elektrik güclərinin hesablanması daxil olmaqla lazımi hesablamalar;
- elektrik enerjisinin keyfiyyəti və elektrik təchizatının etibarlılığına dair tələblər;
- qorunma, idarəetmə, avtomatlaşdırma, dispetcher, reaktiv güclərin kompensasiyası və s. məsələləri, həmçinin yerin və ildırım qorunmasının təsviri;
- elektrik işıqlandırma sistemlərinə (işlək və fövqəladə işıqlandırma), ehtiyat və əlavə enerji təchizatı və s. aid olan sistemlərin təsviri.
Texniki sənədlərin qrafik hissəsi, bir qayda olaraq, aşağıdakılarla təmsil olunur:
- elektrik təchizatı şəbəkəsini göstərən planlar;
- elektrik qəbul edicilərinin yerləşmə sxemləri;
- qoruyucu torpaqlama (nullama), ildırım qorunma sxemləri;
- əsas, əlavə və ehtiyat mənbələrdən avadanlıqların elektrik təchizatı üzrə prinsipial sxemlərin komplekti;
- işıqlandırma şəbəkəsinin və fövqəladə işıqlandırma şəbəkəsinin prinsipial sxemləri.
Şəhər mənzilinin elektrik təchizatı layihəsinin qrafik hissəsinə nümunə kimi, təkxətli prinsipial sxem, işıqlandırma sxemi və elektrik rozetkalarının yerləşmə planını göstərmək olar. Şəxsi evlər və kotteclər üçün xarici elektrik şəbəkələrinin sxemləri əlavə olunur.
Əməldə layihələndirmə əsas mərhələlərin ardıcıl olaraq yerinə yetirilməsinə gətirib çıxarır.
İlk mərhələ TŞ-nin alınmasıdır. Texniki şərtlər enerji təchizatı təşkilatı tərəfindən verilir, orada gələcək elektrik enerjisi istehlakçısına verilən gücün həcmi, fazaların sayı, avtomatik qorunma məsələləri və layihənin təsdiqlənməsi prosesi kimi əsas tələblər göstərilir. Əslində, TŞ gələcək layihələndirmə üçün plandır.
Növbəti mərhələ texniki tapşırığın (TT) tərtib edilməsidir, o, birbaşa sifarişçinin iştirakı ilə hazırlanır və layihələndirmə üçün əsas kimi çıxış edir. Əslində, TT gələcək layihənin eskiz variantıdır, onun tərtib edilməsi üçün memarlıq planı və məsuliyyət bölgüsünə dair sənəd tələb olunur.
Növbəti mərhələdə isə layihələndirmə prosesinə başlanılır, onun gedişində zəruri hesablamalar aparılır, prinsipial sxemlər tərtib edilir və elektrik avadanlıqlarının yerləşdirilmə planları hazırlanır.
Son mərhələ layihənin elektrik enerjisinin tədarükçüsü və nəzarət orqanı ilə razılaşdırılmasıdır.
Layihələrə olan yüksək tələbləri və elektrik qurğularının istismarı zamanı uğursuz layihələrin gətirib çıxardığı nəticələri nəzərə alaraq, layihə sənədlərinin hazırlanmasını bu fəaliyyət növü üzrə lisenziyası olan ixtisaslaşdırılmış layihə təşkilatlarına həvalə etmək lazımdır.
